بازرسی جوش (welding inspection) به کارهایی گفته می‌شود که برای کنترل کیفیت و بررسی میزان مقاومت فرآیندهای جوشکاری و اتصالات جوش داده شده به کار می‌رود. یکی از مهم‌ترین وظایف بازرس جوش ارزیابی کیفیت جوش در اتصالات مختلف جهت فرآیندهای طراحی، تولید و اجرا است. معمولاً این ارزیابی از طریق کدها و استانداردهای مشخص شده‌ای انجام می‌شود. البته در بازرسی جوش هر کدام از استانداردهای ارزیابی بر اساس قطعه مورد نظر انتخاب می‌شود.
بازرسی جوش چیست؟
اتصالاتی که در جوش‌های مختلف مثل اسکلت، سازه‌ها، مخازن تحت فشار و… ایجاد می‌شود لازم است تحمل تنش‌های گوناگون به شکل استاتیکی و یا دینامیکی را داشته باشند. بنابراین کیفیت جوش در جوشکاری‌های مختلف باید با نظارت بازرسی جوش مورد کنترل کیفی قرار بگیرند. به همین دلیل برای اطمینان از کیفیت بالای جوش و همچنین مطابقت دادن آن‌ها با استانداردهای لازم باید تمام عوامل جوشکاری توسط بازرس جوش مورد بررسی قرار بگیرد.
بازرس جوش کیست؟
بازرس جوش یک متخصص جوشکاری در زمینه مهندسی جوش است که آشنایانی کاملی با استانداردها، روش‌های مختلف جوشکاری مثل جوشکاری آرگون، جوشکاری Co2 و… دارد. همچنین اشراف کاملی روی تغییر حالت‌های ماده موقع جوشکاری دارد.
شرایط بازرس جوش
یک بازرس جوش لازم است دارای شرایطی باشد تا خدمات مهمی را در اختیار صنایع مختلف قرار دهد. برخی از مهم‌ترین خصوصیات یک بازرس جوش عبارت‌اند از:
- آشنایی کامل با یکسری نقشه‌های مهندسی و دانستن علائم و اصطلاحات آن‌ها
- داشتن آگاهی در مورد متالوژی جوش
- دانستن تجزیه و تحلیل موضوعات مهندسی جوش
- شناخت تمام معایب انواع جوش و دانستن روش‌های جلوگیری از آن‌ها
اصول بازرسی جوش
عملیات بازرسی جوش به طور کلی به ۳ طریق اجرا می‌شود:
عملیات قبل از جوشکاری
در ابتدای جوشکاری مثلاً جوشکاری co2 باید یک بازرس جوش همواره کیفیت، میزان دقت و حساسیت سازه را مورد بررسی قرار دهد. بنابراین در بازرسی جوش موارد متعددی مثل ضخامت ورق‌ها، نوع تجهیزات کارگاهی، تعداد طبقات سازه و همچنین نحوه اتصالات، مواد مصرفی و روش جوشکاری پیشنهاد شده مورد بررسی قرار می‌گیرد. مهم‌ترین ابعادی که پیش از جوشکاری باید در نظر گرفته شود عبارت‌اند از:
- زاویه شیار
- دهانه شیار
- ترازبندی اتصال
- پشت بند
عملیات حین جوشکاری
بازرسی جوش هنگام عملیات جوشکاری اصولاً با کنترل و بررسی نحوه اتصال جوش بر اساس زوایای پخ سازی، فواصل پیشانی اتصال و همچنین فاصله ریشه اتصال آغاز می‌شود. سپس با بازرسی یکسری تربیت‌های توالی جوشکاری، به کار بردن قیدها و رعایت سایر تمهیدات جهت کنترل پیچیدگی‌های جوشکاری ادامه پیدا می‌کند. اصولاً کنترل تمیزکاری جوش و حذف سرباره در میان پاس‌های جوش و حفظ درجه خسارت میان پاس‌ها از جمله اقدامات مهم بازرسی جوش در حین عملیات جوشکاری است.
عملیات بعد از جوشکاری
آزمایش‌ها و بازرسی‌های لازم برای اتصالات جوش را باید بعد از جوشکاری انجام داد. معمولاً این نوع آزمایشات به دو دسته مخرب و غیر مخرب دسته‌بندی می‌شوند. در آزمون‌های مخرب بررسی کنترل کیفیت اتصالات جوش با تخریب قطعه‌ای از جوش همراه است؛ ولی در آزمون‌های غیر مخرب مثل بازرسی چشمی، بازرسی مایع نافذ، بازرسی ذرات مغناطیسی و همچنین تست رادیوگرافی، تست جریان گردابی و… هیچ آسیبی به قطعات و اتصالات جوش وارد نمی‌شود.
برای آشنایی با علت و نحوه رفع ترک جوش حین جوشکاری حتما مطلب ترک جوش را مطالعه کنید؛ در این مقاله ترفندهای پیشگیری از ترک جوش به طور کامل توضیح داده شده است.
خدمات بازرسی جوش
از جمله خدمات متعددی که بازرسان جوش در اختیار صنایع مختلف قرار می‌دهند عبارت‌اند از:
- ارزیابی صلاحیت جوشکاران و همچنین اپراتورهای جوشکاری
- بررسی شیوه جوشکاری تائید شده
- ارزیابی نحوه آماده سازی اتصالات جوش
- ارزیابی شیوه انبار کردن فلزهای پرکننده و سایر مواد مصرفی در جوش
- تحلیل ترکیبات شیمیایی و بررسی خواص مکانیکی آن‌ها مطابق با گزارش‌ها و مستندات بر اساس نیازمندی‌های تعیین شده
- کنترل سفارشات خرید جهت اطمینان داشتن از درستی و کیفیت مواد جوشکاری و سایر مواد مصرفی
- تفسیر و بررسی نقشه‌های جوشکاری به همراه مشخصات آن‌ها
روش های بازرسی جوش
برای اجرای روش‌های بازرسی جوشکاری باید روش‌های جوشکاری یا همان WPS برای تمام مراحل جوشکاری به طور کامل مشخص باشد. در واقع تعیین روش جوشکاری مهم‌ترین فاکتوری است که کیفیت جوشکاری، پیش مقادیر و سایر پارامترهای دیگر را در بازرسی جوش بیان می‌کند. پس در شناخت انواع بازرسی جوش و روش‌های بازرسی جوش باید گفت برای هر محصول بر اساس دستورالعمل بازرسی و یا برنامه بازرسی جوش که به آن ITP گفته می‌شود معمولاً از طریق واحد تصمیم کیفیت یا همان QA یک روش خاصی در نظر گرفته می‌شود. برخی از این روش‌های بازرسی جوش عبارت‌اند از:
- بازرسی با ذرات مغناطیسی
- بازرسی با آزمون نفوذ
- بازرسی با آزمایش پرتونگاری
سخن پایانی
با توجه به اهمیت زیادی که بازرسی جوش در فعالیت‌های مهندسی جهت کیفیت جوش دارد؛ بنابراین لازم است تمام عملیات جوشکاری در صنایع مختلف بر اساس استانداردهای مربوطه اجرا شود. در واقع اجرای صحیح و اصولی بازرسی جوش تا حد زیادی می‌تواند مشکلات و معایب ایجاد شده در فرایندهای جوشکاری را به کمترین مقدار ممکن برساند.
همچنین هزینه‌های اضافی برای عملیات جوشکاری را تا حد چشم‌گیری کاهش دهد. از این رو برای جوشکاری آرگون، جوشکاری co2، خدمات برش لیزری، خمکاری ورق و همچنین خمکاری و نوردکاری و خمکاری فلاشینگ با تائید بازرس جوش می‌توانید به کارگاه صنعتی میناسیان مراجعه کنید.
