بی‌شک ورق‌های فولادی در لیست پرکاربردترین محصولات فلزی در صنایع مختلف قرار می‌گیرند. این ورق‌ها جهت ساخت محصولات مختلفی همچون نبشی، لوازم خانگی، ناودانی، ماشین آلات و… استفاده می‌شوند.
یکی از مهم‌ترین ویژگی های یک ورق فلزی قابلیت خم کاری آن است. به عبارتی برای تبدیل یک ورق فلزی مثل گالوانیزه به ناودانی، در ابتدا باید ورق را برش داد و سپس به خم کاری آن پرداخت. نکته قابل توجه این است که روش های مختلفی برای خم کاری فلز وجود دارد و روشی که در این پست قرار است به آن بپردازیم روش خم کاری دستی (Manual bending) می‌باشد.
خم کاری ورق چیست؟
خم کاری ورق به دو روش دستی یا ماشینی قابل انجام است. در این بین اگرچه روش دستی سرعت و دقت کار را پایین می‌آورد، اما از نظر برخی متخصصین خم کاری دستی انتخاب بهتری برای ورق‌هایی با ضخامت پایین به شمار می‌رود.
خم کاری یک عملیات رایج در صنعت فولاد است که در روند ساخت محصولات مورد استفاده در صنایع خودروسازی، ساختمان سازی، کشتی سازی، کشاورزی، الکترونیک و… کاربرد دارد.
با این حال با توجه به سرعت پایین عملیات و آسیب هایی که با خم کاری دستی به ورق وارد می‌شود، اکثر افراد استفاده از خم کاری ماشینی را ترجیح می‌دهند؛ خصوصا اگر با تعداد زیادی ورق طرف باشیم. اما فراموش نکنیم که خم کاری دستی در برخی شرایط بسیار کاربردی است.
خم کاری دستی به چه صورت انجام می‌شود؟
خم کاری دستی با استفاده از ابزاری مثل چکش، انبر و گیره انجام می‌شود و معمولاً دستگاه‌ها و ماشین‌آلات نقشی در آن ندارند. در این روش ورق‌های نازک به کمک گیره ثابت شده و سپس توسط چکش مخصوص ضربات پیوسته‌ای به آنها وارد می‌شود.
نکته مهم این است که باید در هنگام وارد کردن ضربات چکشی از آسیب دیدن ورق جلوگیری کنیم. در این خصوص می‌توان از یک تکه چوب ساده استفاده کرد؛ این چوب را در محلی که قرار است ضربات چکش به آن وارد شود قرار می‌دهیم تا این فرآیند بدون آسیب‌رسانی به ورق به پایان برسد.
ابزار مورد نیاز
برای اجرای خم کاری دستی ورق‌های فلزی، ابتدا باید وسایل مورد نیاز را آماده کنید. در این عملیات به وسایلی مثل چکش با سری پلاستیکی، یک قطعه چوب، نشانگر، خط کش یا متر، زاویه سنج و ماشین حساب نیاز خواهید داشتید.
دستگاه های خم کاری دستی
فرآیند مذکور با استفاده از برخی دستگاه های خم کاری دستی نیز امکان‌پذیر است. این دستگاه های ساده تنها برای ورق‌هایی که از ضخامت کمی برخوردارند کاربردی می‌باشند.
دستگاه خم کاری دستی از اجزایی مثل فک ثابت، فک متحرک (ورق نازک بین دو این قرار می‌گیرد) و اهرم خم کننده تشکیل می‌شود. دستگاه های خم کاری دستی جهت خم کردن ورق‌هایی تا ضخامت 3 میلی‌متر کاربرد دارند اما برای ضخامت های بالاتر چندان کاربردی نیستند.
نحوه انتخاب بهترین روش خم کاری
همان‌طور که متوجه شدید روش های مختلفی برای خم کاری ورق وجود دارد. نکته قابل توجه این است که انتخاب روش خم کاری معمولاً بر اساس پارامتر هایی مثل جنس فلز، ضخامت، درصد کربن، میزان سختی فلز و فرم نهایی صورت می‌گیرد. همچنین با توجه به میزان سختی ورق، می‌توان عمل خم کاری را به دو شکل گرم یا سرد انجام داد؛ موضوعی که در یک مقاله دیگر به آن خواهیم پرداخت.
دسته بندی ورق‌های نازک
اصولا ورق‌هایی تا ضخامت 3 میلی‌متر در بین ورق‌های نازک قرار می‌گیرند، بنابراین با روش خم کاری دستی یا استفاده از دستگاه های خمکاری ساده، می‌توان عملیات خم کاری را بر روی این ورق‌ها انجام داد.
برای انجام صحیح این عملیات، ابتدا باید ورق‌های مورد نظر را از نظر ضخامتی اندازه‌گیری کنید. اساسا در ابتدای عملیات، باید با استفاده از خط کش، ضخامت ورق فلزی را اندازه‌گیری کنید. پس از آن می‌توانید با انتخاب روش مناسب به خم کاری ورق بپردازید.
معمولاً برای ورق‌هایی با ضخامت بیش از 3 میلی‌متر خم کاری دستی پیشنهاد نمی‌شود. به‌طور تخصصی جهت خم کاری ورق های ضخیم‌تر باید از دستگاه های پیشرفته‌تر استفاده کرد.
نکات خمکاری ورق نازک
پیش از هر چیز در هنگام خم کاری دستی باید به نکات ایمنی توجه کنید تا از هرگونه آسیب و خسارت احتمالی جلوگیری شود. همچنین داشتن لباس کار و دستکش مخصوص در زمان خم کاری دستی ورق شدیداً پیشنهاد می‌شود.
در نظر داشته باشید که هنگام خم کاری دستی یا ماشینی، دست کاملا دخالت دارد. از همین روی با جلوگیری از سهل‌انگاری می‌توان از بروز حوادث ناگوار و خسارت های مالی و جانی جلوگیری کرد.
سخن پایانی
کارگاه صنعتی میناسیان با بیش از یک دهه فعالیت در زمینه برش لیزر، خمکاری CNC ورق‌های فلزی، جوشکاری ارگون، خدمات پانچ cnc، جوشکاری Co2 و بسیاری زمینه‌های دیگر در حوزه ورقکاری و شیت متال، در خدمت مشتریان عزیز می باشد.
